MAŁY EKOLOG CZYLI JAK POZNAĆ, CHRONIĆ I KOCHAĆ PRZYRODĘ Opracowały: Danuta Cybulska Joanna Tyranowicz Bernadeta Jaskólska Złotów, Listopad 2002 " Zostawcie nam czysty kawałek świata,
zostawcie nam strumyka czysty bieg.
Zostawcie nam lasy , ogrody w kwiatach,
czyste powietrze, zimą czysty śnieg."
Marek Grechuta Wstęp Młodszy wiek szkolny to okres, w którym dziecko szybko się rozwija, ciągle o coś pyta, wszystkim się interesuje, drąży temat tak długo, aż uzyska zadowalającą go odpowiedź, jest ciekawe świata, eksperymentuje, doświadcza, bada i na tej podstawie buduje swoją wiedzę i umiejętności. Uczy się jak poznawać, chronić i kochać przyrodę. Szybko postępująca degradacja środowiska naturalnego człowieka, a także niewystarczająca ilość treści ekologicznych w edukacji wczesnoszkolnej skłoniła nas do opracowania niniejszego programu. Wprowadza on ucznia w środowisko społeczne, przyrodnicze oraz uświadamia konieczność jego ochrony. Program autorski "Mały Ekolog czyli jak poznać, chronić i kochać przyrodę" jest skonstruowany zgodnie z Podstawą programową kształcenia ogólnego dla pierwszego etapu edukacji i Rozporządzeniem MEN w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania. Jest rozszerzonym i zmodernizowanym sposobem realizacji treści programowych z zakresu edukacji środowiskowej, podzielonym na poszczególne etapy kształcenia ułożone spiralnie. Integralny charakter programu przejawia się:
- w doborze treści edukacyjnych, prezentujących całościowy obraz świata;
- w stosowaniu różnorodnych metod edukacyjnych dostosowanych do potrzeb i możliwości dzieci 7-10 letnich;
- w scalaniu oddziaływań wychowawczych rodziny, szkoły i pozostałych środowisk, w jakich funkcjonuje dziecko.
W programie wyszczególniono treści kształcenia z zakresu edukacji środowiskowej. Towarzyszy im opis oczekiwanych efektów pracy ucznia, oraz przykłady rozwiązań praktycznych. Ułatwi to nauczycielowi planowanie pracy i wskaże zakres realizowanych treści kształcenia oraz sposoby ich realizacji. 1. Cele programu Okres wczesnoszkolny jest etapem, gdzie rozwój ontogenetyczny dziecka pozwala na ukształtowanie w nim postawy ekologicznej. Świadomie zamierzona, celowa, planowana i systematyczna praca nauczyciela stwarza pozytywną motywację wielostronność działania ucznia przejawiającą się wyjątkowym zainteresowaniem wieloma obiektami i zjawiskami świata zwierzęcego i roślinnego, dużą zdolnością przyswajania nowych wiadomości i umiejętności, chęcią do ekspresji przeżyć podczas bezpośredniego kontaktu z przyrodą lub poznawaniu jej obiektów za pomocą tekstu literackiego, ilustracji, modelu itp. oraz dużą gotowością do działalności praktycznej. Głównym celem programu jest kształtowanie postawy proekologicznej uczniów w nauczaniu zintegrowanym. Z celu głównego wynikają cele szczegółowe:
- poznawanie znaczenia ochrony środowiska dla życia i zdrowia człowieka;
- zapamiętywanie podstawowych i zasadniczych wiadomości o ekosystemach, obiektach i zjawiskach występujących w najbliższym środowisku;
- rozwijanie podstawowych wiadomości o miejscu i działalności człowieka;
- wzbogacanie słownictwa o treści ekologiczno-przyrodnicze;
- umiejętność postrzegania zależności między stanem środowiska a samopoczuciem i zdrowiem ludzi;
- uświadomienie znaczenia i piękna obiektów i zjawisk w najbliższym środowisku przyrodniczym;
- nastawienie na oszczędne korzystanie z zasobów naturalnych i ich ochrona;
- pobudzanie aktywnych postaw wobec ochrony środowiska;
- odczuwanie przeżyć z bezpośredniego lub pośredniego kontaktu z obiektami i zjawiskami przyrodniczymi dla uznania ich wartości estetycznych;
- odtwarzanie, przekształcanie i pomnażanie bogactwa i różnorodności przyrody oraz jej piękna;
- stosowanie nawyków kultury ekologicznej i zdrowotnej podczas zabaw, wypoczynku, uczenia się i pracy;
- uzmysłowienie ekologicznego stylu życia, zwłaszcza w zakresie przestrzegania zachowań kulturalno-ekologicznych w odniesieniu do czystości osobistej i najbliższego środowiska;
- przestrzeganie norm ekologicznych przez samych siebie i innych (rówieśnicy, rodzeństwo, rodzice);
- segregowanie i wtórne wykorzystywanie niektórych odpadów znajdujących się w najbliższym środowisku.
Tak sformułowane cele stwarzają warunki do ukształtowania w dziecku postawy proekologicznej, charakteryzującej się szeroką zdolnością percepcji wobec zjawisk przyrodniczych i społecznych oraz poczuciem więzi z przyrodą i ludźmi jako częścią biocenozy. 2. Komentarz metodyczny Realizacja programu "Mały Ekolog czyli jak poznać, chronić i kochać przyrodę" wymaga szczególnie starannego doboru metod i form pracy oraz środków dydaktycznych. Optymalnej realizacji celów w programie sprzyjają:
- zespoły uczniowskie do 25 uczniów;
- jeden wychowawca realizujący nauczanie zintegrowane w danej klasie;
- duże sale lekcyjne umożliwiające zorganizowanie wystawek, kącików przyrody i gromadzenie okazów przyrodniczych;
- sprzęt audiowizualny;
- umiejętności organizacyjne nauczyciela i bogaty zasób jego wiedzy ekologicznej.
Realizacja ścieżki ekologicznej sprzyja również osiąganiu celów wychowawczych takich jak:
- umiejętność komunikowania się;
- nawiązywanie i utrzymywanie poprawnych więzi społecznych;
- wypowiadanie, argumentowanie i obrona własnego zdania;
- słuchanie opinii innych ludzi;
- konstruktywne rozwiązywanie problemów.
Organizując materiał nauczania należy określić przybliżony czas realizacji treści w postaci zintegrowanych jednostek tematycznych, ustalić zakres wiadomości i umiejętności. Wskazane jest zaplanować szczegółowe zadania z zakresu każdej z wymienionych edukacji, sporządzić wykaz środków dydaktycznych potrzebnych do realizacji treści jednostek tematycznych i napisać ich scenariusze. W organizacji dnia pracy nauczyciel powinien zmierzać do wzajemnego wiązania metod poszukujących, podających i praktycznych. Praca dziecka powinna opierać się na ciągłym działaniu, doświadczaniu, gromadzeniu informacji z różnych dziedzin życia. Najwłaściwszą formą byłaby praca indywidualna i grupowa z uwzględnieniem zróżnicowanego stopnia trudności. Realizując powyższe zagadnienie należy pamiętać o ważnej roli środków dydaktycznych, takich jak: okazy przyrodnicze, tablice informacyjne i obserwacyjne, gry dydaktyczne itp. Istotną rolę odgrywają media, które uatrakcyjniają zamierzone procesy dydaktyczne. W realizacji programu wykorzystywane mogą być podręczniki do nauczania zintegrowanego "Szkoła marzeń". 3. Treści programowe KLASA I
- Jestem częścią świata
- Szukam w nim mojego miejsca
- Nie jestem sam
- utrzymanie porządku w domu i wokół domu
- odróżnianie odpadów organicznych od nieorganicznych
- zanieczyszczenia pomieszczeń, substancje trujące, wentylacja
- media domowe: gaz, elektryczność, ogrzewanie, urządzenia wodno-kanalizacyjne
- przestrzeganie zasad bezpieczeństwa przy korzystaniu z urządzeń elektrycznych i gazowych
- Chcę poznać reguły życia w klasie, szkole i w otoczeniu
- obowiązki dyżurnego
- teren wokół szkoły
- Dbam o swoje zdrowie
- hałas i jego wpływ na zdrowie człowieka
- odpoczynek i rekreacja, sen i relaks
- wpływ odżywiania na zdrowie człowieka
- higiena osobista i higiena pomieszczeń
- Ja w środowisku naturalnym i sztucznym
- Ja w środowisku naturalnym
- Powietrze
- rola powietrza dla organizmów żywych
- zanieczyszczenia powietrza
- Gleba
- rola gleby dla organizmów żywych
- ochrona gleby
- Woda
- woda źródłem życia
- formy ochrony wody
- oszczędne gospodarowanie wodą
- Ekosystemy
- ogród warzywny, rodzaje owoców i warzyw i ich przetwarzanie
- sad – rodzaje drzew owocowych
- rozpoznawanie drzew leśnych po liściach i owocach
- zwierzęta żyjące w lesie
- dokarmianie zwierząt w okresie zimy
- Ja w środowisku sztucznym
- praca zawodowa rodziców
- zakłady usługowe w naszej miejscowości
- zabytki mojej miejscowości i miejsca pamięci
- droga dziecka do szkoły
- przepisy ruchu drogowego
- nasza miejscowość: miasto, wieś
- Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt
- ochrona roślin i zwierząt w parkach, na osiedlach, wokół szkoły i domu.
- kącik roślin i zwierząt chronionych.
- postawy i zachowania w środowisku naturalnym.
KLASA II
- Jestem częścią świata
- Szukam w nim mojego miejsca
- Nie jestem sam
- segregacja i wykorzystanie odpadów,
- zanieczyszczenia pomieszczeń, szkodliwość pomieszczeń, np. dymu nikotynowego dla niepalących członków rodziny
- wyposażenie, urządzenie i oświetlenie pomieszczeń w aspekcie higienicznym- oszczędne wykorzystanie energii elektrycznej i gazowej
- Poznaję reguły życia w klasie, w szkole i w otoczeniu
- inne szkoły w mojej okolicy
- hodowla i opieka nad roślinami ozdobnymi w klasie
- sprzątanie terenu wokół szkoły
- Dbam o swoje zdrowie
- sport a zdrowie człowieka
- ruch na świeżym powietrzu
- ochrona organizmu przed szkodliwymi zjawiskami atmosferycznymi
- odżywianie człowieka. Witaminy i prawidłowy jadłospis ucznia
- Ja w środowisku naturalnym i sztucznym
- Ja w środowisku naturalnym
- Powietrze
- rodzaje zanieczyszczeń powietrza
- ograniczanie zanieczyszczeń powietrza
- wpływ powietrza na organizmy żywe
- Gleba
- pospolite rośliny warzywne i ich budowa
- gleba jako czynnik warunkujący rozwój roślin
- Woda
- rodzaje zanieczyszczeń wód
- rola wody w przyrodzie
- Ekosystemy
- prace w ogrodzie warzywnym w różnych porach roku
- prace w polu, rośliny uprawne, zwierzęta żyjące w polu
- prace w sadzie w różnych porach roku
- warunki życie zwierząt leśnych
- zbiór owoców
- sposoby przechowywania i przetwarzania owoców
- szkodniki i sprzymierzeńcy człowieka w ogrodzie i w sadzie
- Ja w środowisku sztucznym
- praca ludzi w mieście
- praca ludzi na wsi
- praca w Urzędzie Pocztowym
- budownictwo na wsi i w mieście
- nazwy miast i wsi w pobliżu miejsca zamieszkania ucznia
- drogi na wsi i w mieście
- zachowania się w ruchu drogowym na terenie zabudowanym i niezabudowanym
- zachowanie się w miejscach użyteczności publicznej
- Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt
- gatunki roślin i zwierząt chronionych
- ogród botaniczny
KLASA III
- Jestem częścią świata
- Szukam w nim swojego miejsca
- nie jestem sam
- używki i ich wpływ na rodzinę
- media domowe w aspekcie ekologicznym
- chcę poznać reguły życia w klasie, w szkole i w otoczeniu
- założenie akwarium klasowego
- sadzenie drzewek wokół szkoły
- sprzątanie świata
- Dbam o swoje zdrowie
- wpływ używek na organizm człowieka
- zdrowa żywność i higiena jej spożywania
- gospodarstwa ekologiczne
- Ja w środowisku naturalnym i sztucznym
- Ja w środowisku naturalnym
- Powietrze
- skład powietrza
- wpływ zanieczyszczeń powietrza na organizmy żywe
- skutki zanieczyszczeń np. kwaśne deszcze, dziura ozonowa, efekt cieplarniany
- zapobieganie zanieczyszczeniom
- znaczenie wiatru dla człowieka i przyrody
- Gleba
- rodzaje i klasy gleb
- degradacja i zanieczyszczenie gleby
- niszczące działanie deszczu i wiatru
- formy ochrony gleby
- Woda
- rodzaje zbiorników wodnych
- czystość wód
- sposoby ochrony wody
- uzdatnianie wody w przyrodzie
- oczyszczanie ścieków
- wpływ zanieczyszczeń wody na ludzi, zwierzęta i rośliny
- krążenie wody w przyrodzie
- stany skupienia wody
- przyczyny i skutki występowania powodzi
- Ekosystemy
- gospodarstwa ekologiczne, walka ze szkodnikami i chwastami
- praca sadownika i szkodniki sadu
- rośliny zbożowe, okopowe i oleiste
- rozwój rośliny zbożowej
- produkty spożywcze pochodzenia zbożowego
- życie zwierząt na polach
- łańcuchy pokarmowe
- rodzaje, znaczenie i rola lasów
- budowa warstwowa lasów
- praca leśniczego
- zwierzęta żyjące w lasach
- sad wiosną- części składowe kwiatu
- Ja w środowisku sztucznym
- nasza miejscowość (gmina, powiat, województwo, władze samorządowe)
- drogi lądowo i bezpieczne ich użytkowanie
- rodzaje transportu
- zachowanie się w środkach transportu
- Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt
- ochrona lasów przed pożarami
- ochrona wód, powietrza i gleby
- parki narodowe, rezerwaty przyrody, pomniki przyrody
- instytucje ochrony przyrody
4. Oczekiwane efekty:
- dba o ład i porządek w domu i wokół
- odróżnia odpady organiczne od nieorganicznych
- zna zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych i gazowych
- segreguje odpady
- potrafi oszczędnie korzystać z energii elektrycznej i gazowej
- wie jaki jest skład powietrza i jaki wpływ na organizmy mają jego zanieczyszczenia
- potrafi zapobiegać zanieczyszczeniom
- rozumie pojęcie: kwaśne deszcze, dziura ozonowa i efekt cieplarniany
- zna obowiązki dyżurnego
- wie jak zachować się w szkole i otoczeniu
- umie pielęgnować rośliny ozdobne
- potrafi zintegrować się z innymi szkołami
- dba o czystość wokół szkoły
- bierze udział w "sprzątaniu świata"
- potrafi sadzić drzewka
- wie jak założyć hodowlę rybek
- rozumie wpływ hałasu na zdrowie człowieka
- potrafi się zrelaksować
- wie jakie znaczenie dla zdrowia ma właściwe odżywianie
- dba o higienę osobistą i spożywania pokarmów
- rozumie pojęcie "zdrowa żywność"
- potrafi ubrać się stosownie do pory roku
- wie jaki wpływ na organizm mają używki
- zna zasady bezpiecznego odpoczynku
- rozumie potrzebę aktywnego wypoczynku
- wie jakie jest znaczenie gleby dla organizmów żywych
- potrafi wymienić nad ziemne i pod ziemne części roślin
- potrafi wymienić części składowe kwiatów
- zna rodzaje i klasy gleb
- zna niszczące działanie deszczu i wiatru
- wie jakie są przyczyny i skutki zanieczyszczenia gleby
- wie jaką role dla organizmów żywych pełni woda
- zna rodzaje zanieczyszczeń wód
- wie jakie są sposoby ochrony wody
- zna stany skupienia wody
- wie na czym polega krążenie wody w przyrodzie
- zna rodzaje zbiorników wodnych
- potrafi wymienić przyczyny zanieczyszczenie wód i sposoby oczyszczania
- zna przyczyny i skutki występowania powodzi
- potrafi odróżnić drzewo od krzewu
- zna sposoby przetwarzania owoców i warzyw
- rozpoznaje drzewa leśne po ich liściach i owocach
- potrafi wymienić nazwy niektórych zwierząt żyjących w ogrodzie, w parku i w lesie
- zna warunki życia zwierząt leśnych
- potrafi wymienić nazwy kilku szkodników i sprzymierzeńców człowieka w ogrodzie i w sadzie
- zna nazwy zbóż i roślin oleistych uprawianych w Polsce
- potrafi wymienić etapy rozwoju rośliny zbożowej
- zna produkty spożywcze pochodzenia roślinnego
- potrafi podać przykład zależności pokarmowych
- zna warstwową budowę lasu
- zna rodzaje prac ogrodnika, sadownika, leśnika i rolnika w różnych porach roku
- zna typowe zawody ludności w miejscu zamieszkania
- potrafi wymienić nazwy kilku zabytków znajdujących się w miejscu zamieszkania
- zna niektóre znaki drogowe
- przestrzega zasad poruszania się po drogach i przechodzenia przez jezdnie
- zna pojęcia: wieś, miasto, dzielnica
- rozumie pojęcia: zakład przemysłowy, urząd, zakład usługowy
- zna swój adres zamieszkania i potrafi wysłać list
- wie czym różni się zabudowa miejska od wiejskiej
- zna nazwy kilku miast i wsi położonych w okolicach rodzinnej miejscowości
- wie jak zachować się na drodze z chodnikiem i bez chodnika
- rozumie pojęcia: miejscowość, gmina, województwo, kraj
- zna rodzaje środków transportu
- rozumie konieczność ochrony przyrody
- potrafi gromadzić informacje i ilustracje roślin i zwierząt chronionych
- wie jak zachować się w miejscach objętych ochroną
- zna niektóre gatunki roślin i zwierząt chronionych
- wie jak zachować się w lesie, by nie spowodować pożaru
- rozumie pojęcia: rezerwat, park narodowy i pomnik przyrody
5. Wstęp do oceny W zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej nie ma miejsca, ani nie powinno istnieć zjawisko niepowodzenia dydaktycznego. Konsekwentnie do założenia, że każde dziecko rozwija się na miarę swoich możliwości i w odpowiednim dla siebie tempie, ocena ma charakter opisowy i dotyczy nie tylko postępów w nauce, ale ogólnego rozwoju konkretnego dziecka. W naszym programie zakładamy, że wystąpi ocena ogólna, która jest oceną podsumowującą etap edukacji ekologicznej w nauczaniu zintegrowanym. Natomiast ocena bieżąca jest bardzo ważna w procesie edukacyjnym. W ocenie bieżącej uczeń otrzymuje potwierdzenie tego, co poprawić, nad czym jeszcze popracować. W tej sytuacji przydatne są karty indywidualnej pracy dziecka, które informują systematycznie o postępach dziecka w nabywaniu wiadomości i umiejętności; gromadzone w teczce ucznia dają pełny obraz kolejnych postępów i rozwoju dziecka. Aby dobrze ocenić każdego ucznia, ustaliłyśmy kryteria ocen końcowych podsumowujących cały cykl edukacji ekologicznej. Dotyczą one przede wszystkim fundamentalnych treści z zakresu wiedzy o świecie, stanowiących podstawę do dalszej nauki; koniecznych zachowań w aktywnym życiu społecznym. 6. Procedura oceny EDUKACJA EKOLOGICZNO-PRZYRODNICZA KLASY III Ocena celująca UCZEŃ:
- posiada wiedzę i umiejętności w zakresie treści ekologicznych, przyrodniczych, geograficznych wykraczających poza program nauczania klas III;
- biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami;
- interesuje się przyrodą, ochroną środowiska;
- samodzielnie wykonuje doświadczenia wykraczające ponad program oraz sporządza notatki z obserwacji;
- potrafi zintegrować się z innymi szkołami;
- potrafi gromadzić informacje i ilustracje roślin i zwierząt chronionych.
Ocena bardzo dobra UCZEŃ:
- odróżnia odpady organiczne od nieorganicznych;
- zna skład powietrza;
- rozumie pojęcie kwaśne deszcze, dziura ozonowa i efekt cieplarniany;
- zna i potrafi wymienić zboża jare uprawiane w Polsce oraz produkty z nich powstające;
- rozumie pojęcie zdrowa żywność;
- potrafi wymienić rośliny okopowe oraz produkty z nich powstające;
- potrafi wymienić rośliny oleiste i włókniste i produkty z nich powstające;
- rozpoznaje i nazywa kilka chwastów występujących na polach;
- zna zwierzęta żyjące na polach ( 2-3);
- zna warstwy lasu, potrafi wymienić 3-4 rośliny z każdej warstwy;
- rozróżnia i nazywa drzewa i krzewy iglaste i liściaste oraz określa zwierzęta żyjące w naszych lasach; ptaki, ssaki oraz określa ich cechy charakterystyczne;
- potrafi określić zależności pokarmowe organizmów leśnych;
- zna znaczenie przyrodnicze i gospodarcze lasów;
- zna stany skupienia wody, temperatury wrzenia i zamarzania wody;
- zna znaczenie wody w przyrodzie;
- wie jak założyć hodowlę rybek;
- zna drogi lądowe, zasady bezpieczeństwa na drogach;
- rozpoznaje środki transportu oraz potrafi określić znaczenie słów związanych z nimi
- wskazuje na mapie granice, stolice, swoją miejscowość, główne rzeki, duże miasta;
- zna nazwy kilku miast i wsi w okolicach swojej miejscowości;
- zna najważniejsze zadania w dziedzinie ochrony przyrody;
- rozumie pojęcie rezerwat, park narodowy, pomnik przyrody;
- wie czym się różni zabudowa miejska od wiejskiej;
- rozumie pojecie zakład przemysłowy, urząd, zakład usługowy;
- rozumie pojęcia; miejscowość, gmina, województwo, kraj;
- wie jak zachować się w miejscach objętych ochroną;
- potrafi wymienić zabytki w miejscu zamieszkania.
Ocena dobra UCZEŃ:
- potrafi segregować odpady;
- dba o ład i porządek wokół siebie;
- dba o higienę osobistą i zdrowe spożywanie pokarmów;
- zna zboża uprawiane w Polsce;
- zna rośliny okopowe, oleiste i włókniste uprawiane w Polsce;
- zna nazwy 2-3 chwastów;
- zna zwierzęta żyjące na polach (2-3);
- zna warstwową budowę lasu i po 2-3 rośliny z każdej warstwy;
- zna nazwy 2-3 drzew liściastych;
- zna zwierzęta żyjące w lasach;
- wie jak zachować się w lesie by nie spowodować pożaru;
- potrafi utworzyć łańcuch pokarmowy organizmów leśnych;
- zna stany skupienia wody i znaczenie wody;
- potrafi podać nazwy 2-3 roślin i zwierząt wodnych;
- potrafi wymienić zasady bezpiecznego poruszania się po drogach;
- zna środki transportu;
- wskazuje kierunki na mapie, granice, stolicę, swoją miejscowość;
- zna typowe krajobrazy w Polsce;
- zna najważniejsze zadania w dziedzinie ochrony środowiska;
Ocena dostateczna UCZEŃ:
- zna 2-3 zboża uprawiane w Polsce;
- zna 2-3 rośliny okopowe i oleiste uprawiane w Polsce;
- potrafi podać nazwy 2-3 chwastów ;
- potrafi nazwać jedno zwierzę żyjące na polu;
- zna nazwy warstw lasu i potrafi przyporządkować im po jednej roślinie;
- potrafi określić co to są drzewa liściaste i iglaste;
- potrafi wymienić co najmniej 3 zwierzęta żyjące w lesie;
- zna stany skupienia wody;
- potrafi podać nazwę co najmniej jednej rośliny i dwóch zwierząt żyjących w wodzie;
- wskazuje na mapie granice, stolicę, swoją miejscowość;
- potrafi wymienić typowe krajobrazy w Polsce;
- potrafi powiedzieć kilka zdań na temat ochrony środowiska;
- zna podstawowe środki transportu i po czym się poruszają.
Ocena dopuszczająca UCZEŃ:
- słabo opanował podstawowe wiadomości ekologiczne określone programem nauczania w klasie III;
- zna 2 zboża uprawiane w Polsce;
- potrafi wymienić co najmniej po jednej roślinie okopowej i oleistej;
- potrafi podać nazwę jednego chwastu;
- potrafi wymienić po jednym zwierzęciu żyjącym w lesie, na polu, w wodzie;
- potrafi nazwać co najmniej 4 drzewa rosnące w lesie;
- zna podstawowe środki transportu (3-4);
- potrafi pokazać na mapie granice i Warszawę;
- zna najważniejsze zasady bezpieczeństwa na drodze;
- zna podstawowe zasady ochrony środowiska;
- wie jak dbać o czystość w swoim otoczeniu.
7. Ewaluacja programu Podstawowym założeniem ewaluacji jest proces zbierania i przekazywania danych, by w efekcie móc zbadać precyzyjność celów i stopień ich realizacji. Celem ewaluacji programu " Mały ekolog czyli jak poznać, chronić i kochać przyrodę" jest zgromadzenie informacji o poziomie wiedzy i umiejętności uczniów w zakresie edukacji ekologicznej. Wykorzystano tu podsumowujący typ ewaluacji, dokonano sprawdzenia stopnia realizacji treści modelem SWOT. Wyciągnięcie wniosków i kierunków do dalszej pracy umożliwia odpowiedzi na pytania:
- Czy uczeń wie, jakie jest znaczenie ochrony środowiska?
- Czy wzbogacił słownictwo o nowe treści ekologiczno-przyrodnicze?
- Czy oszczędnie korzysta z zasobów naturalnych i potrafi je chronić?
- Czy dostrzega zależności między stanem środowiska samopoczuciem i zdrowiem ludzi?
- Czy jest świadomy znaczenia i piękna obiektów i zjawisk?
- Czy nauczyciel swoją postawą daje przykład zachowań ekologicznych i ekologicznego stylu życia?
- Czy jest otwarty na propozycje i sugestie uczniów?
- Czy uczeń pogłębił swoją wiedzę w zakresie wiadomości o ekosystemach, obiektach i zjawiskach?
- Czy prowadzi ekologiczny tryb życia?
- Czy podczas zabaw, wypoczynku, uczenia się pracy stosuje nawyki kultury ekologicznej?
- Czy rozwinął podstawowe wiadomości o miejscu i działalności człowieka?
- Czy ma możliwość segregowania i wtórnego wykorzystania odpadów?
Bibliografia
- Baczała K., Zieloną ścieżką, WsiP, Warszawa 1996
- Bańska B., Samochody zatruwają powietrze, Oficyna wydawnicza Alma – Press, Warszawa 1996
- Ciesielska M., Słowniczek ekologiczny, Oficyna wydawnicza Patria 1994
- Frątczak E. i J., Edukacja ekologiczna dzieci w wieku przedszkolnym, Kujawsko-pomorskie studium edukacyjne, Zygmunt Krawczyk, Bydgoszcz 1996
- Gołębiewska A., Ochrona środowiska z perspektyw gospodarstwa domowego, Krajowe Centrum Edukacji Ekologicznej, Warszawa 2001
- Hafner M., Ochrona środowiska. Księga ekotestów do pracy w szkole i w domu, Polski Klub Ekologiczny, Kraków 1993
- Hanisz J., Program wczesnoszkolnej zintegrowanej edukacji XXI wieku klasy I – III, WSiP Warszawa 1999
- Hare T., Ginące środowiska, Oficyna wydawnicza Alma- Press, Warszawa 1991
- Jacyna I., Czy zadepczemy przyrodę, Nasza Księgarnia, Warszawa 1987
- Kalinowska A., Ekologia wybór przyszłości, Editions Spotkania Warszawa 2001
- Kołaska A., Nasze środowisko... Dźwięki czy hałasy..., Biblioteka Ekologiczna, Poznań 2002
- Kołaski W., Nasze środowisko, Biblioteka Ekologiczna, Poznań 2002
- Kołaski W., Nasze środowisko - śmieci czyli odpady, Biblioteka Ekologiczna, Poznań 2002
- Korczak E., Odkrywam mój świat, Krajowe centrum Edukacji Ekologicznej, Warszawa 1994
- Korczak E., Odkrywam mój świat. Powietrze, Krajowe centrum Edukacji Ekologicznej, Warszawa 1994
- Korczak E. Odkrywam mój świat. Ziemia, Krajowe centrum Edukacji Ekologicznej, Warszawa 1994
- Korzańska J., Program kształcenia zintegrowanego abc. I etap edukacji, Pracownia Pedagogiczna i Wydawnicza, Warszawa 1999
- Program nauczania zintegrowanego dla I etapu kształcenia w szkole podstawowej. Przygoda z klasą, Warszawa 2002
- Rejniak Z., Program kształcenia zintegrowanego. Szkoła marzeń w klasach I- III szkoły podstawowej, MAC, Kielce 2002
- Schwartz L., Na ratunek Ziemi, Astrum, Wrocław 1993
- Seed J., Myśląc jak góra. Zgromadzenie wszystkich istot, Wyd. Pusty obłok, Warszawa 1992
- Siwiński A., Odkrywam mój świat. Żywność, wyd. Krajowe Centrum Edukacji Ekologicznej, Warszawa 1994
- Siwiński A., Odkrywam mój świat. Rośliny i zwierzęta, wyd. Krajowe Centrum Edukacji Ekologicznej, Warszawa 1994
- Costa-Pan R., Ekologia i ochrona środowiska, Wyd. edukacyjne Res Polonia Łódź 1997
|